Dünyada güvende kalmanın farklı yollarını deneyen insanlık, uzaydan gelen tehditlere karşı da artık savunmaya geçti. Kamuoyunda ‘NASA’nın Dünya’yı kurtarma projesi’ olarak da bilinen Double Asteroid Redirection Test (DART) misyonu, büyük ölçekli bir asteroidin Dünya’ya çarpmasını engellemek üzere harekete geçti. Gelin Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi’nin (NASA), güvenlik tarihine geçen bu önemli görevine yakından bakalım.
Bilim kurgu filmlerindeki kıyamet senaryolarından birisi başımıza gelir de dev bir asteroid dünya üzerindeki yaşamı tehdit ederse ne olur? İşte NASA, bu kıyamet senaryosunun önüne geçmek amacıyla The Planetary Defence Coordination Office(Gezegen Savunma Koordinasyon Ofisi) ismi verilen yeni büroyu bundan 6 yıl önce kurdu. Bu ofis, dünyaya yakın asteroidlerin takibine yardım edecek ve olası bir tehlike için stratejik çözüm yolları düşünecekti. Ve o gün geldi. Kamuoyunda ‘NASA’nın Dünya’yı kurtarma projesi’ olarak da bilinen DART misyonu, büyük ölçekli bir asteroidin Dünya’ya çarpması ihtimalini engellemek üzere harekete geçti. Güvenlik endişeleri pandemiyle birlikte oldukça artmış ve toplumda yaygın bir söylem olarak “Artık uzaylı istilası olsa ya da göktaşı da çarpsa şaşırmam” cümleleri sıklıkla dile getirilmişti. 2020’de artan bu endişe halinin yersiz olmadığı da NASA’nın dünyayı kurtarma projesiyle anlaşıldı. Evet, dünya güvenli bir yer değil ve artık dünyamızı uzaydan da korumak zorundayız. Nasıl mı? Gelin NASA’nın güvenlik tarihine geçecek bu önemli görevine yakından bakalım.
1. Bir asteroidin Dünya’ya çarpması durumunda olası senaryoları ele alan NASA olası acil durum planlarını masaya yatırdı ve bu kıyamet senaryosunun önüne geçmek amacıyla The Planetary Defence Coordination Office(Gezegen Savunma Koordinasyon Ofisi) ismi verilen yeni büroyu bundan 6 yıl önce kurdu. Bu ofis, dünyaya yakın asteroidlerin takibine yardım edecek ve olası bir tehlike için stratejik çözüm yolları düşünecekti.
2. Çalışmada görev alan ekip, varsayımsal asteroid etki senaryosuna ‘2021 PDC’ adını verdi. Bu senaryoya göre, gezegenimize 56 milyon kilometre uzaklıkta bulunan bir asteroid, 6 ay içinde Dünya’ya çarpacaktı.
3. Bilim insanları böyle bir durumda asteroidin büyük bir nükleer patlama etkisi yaratacağını ve korkunç sonuçlara neden olacağı konusunda fikir birliği yaptı. Elimizdeki teknoloji ile böyle bir duruma karşı etkisiz kaldığımızın altını çizen ekip tek çözümün çarpışma bölgesinin erkenden tahliye edilmesi olduğunu bildirdi. Bu da on milyonlarca kişinin evlerini hatta ülkelerini terk etmeleri anlamına, başka bir deyişle gezegenimizin en büyük mülteci krizi anlamına geliyordu.
4. NASA, dünyayı olası bir göktaşı çarpmasından korumak üzere hayata geçirdiği Çift Asteroid Yeniden Yönlendirme Testi (DART) görevini 24 Kasım 2021’de resmen başlattı. Görevle aynı adı taşıyan DART uzay aracı aynı gün ABD’nin Kaliforniya eyaletinde bulunan Vandenberg Uzay Kuvvetleri Üssü’nden başarılı bir şekilde fırlatıldı.
5. NASA, DART isimli uzay aracını 11 milyon kilometre uzaklığa gönderdi.
6. 2022 yılının Eylül ayına kadar göktaşı Didymos ve onun doğal uydusu Dimorphos’a ulaşacağı tahmin edilen DART, Dimorphos’a saniyede yaklaşık 6,6 kilometre hızla kasten çarparak göktaşının yörüngesini yüzde 1 oranında değiştirmeye çalışacaktı.
7. Bu sırada Dünya’dan yaklaşık 11 milyon kilometre uzaklıkta olması öngörülen DART’ın başarılı olup olmadığı ise çarptığı göktaşının yörüngesindeki değişimin teleskoplarla gözlemlenmesi ile anlaşılacaktı.
8. Başarılı olması halinde insanlığın güneş sisteminde yer alan bir cismin dinamiklerini gözlemlenebilir bir şekilde değiştirdiği ilk deneysel çalışma olarak tarihe geçecek olan DART, aynı zamanda ilk gezegen savunma görevi.
9. Yaklaşık 10 ay süren yolculuk sonunda DART isimli uzay aracı 170 metre çapındaki Dimorphos isimli gök taşı ile çarpıştı. NASA, tarihi anları canlı yayınla aktardı. Çarpma anı Kuzey Yarım Küre’de sadece Antalya’dan gözlendi. TÜBİTAK Gözlemevi’ndeki görüntülere ulaşan NASA, Türk yetkililerden gözlemlerin 10 gün süreyle devam ettirilmesini istedi.
10. Antalya Saklıkent’te 2 bin 500 metre yükseklikteki Bakırlıtepe’de TUG bünyesinde yer alan 12 santimetre açıklıklı, ufuk bölgesinde gözlem yapabilen ve geniş alan görüntüleme özelliğine sahip teleskop ile 20 saniye poz süresi ile ardışık görüntüler alındı. Bu görüntüler bir video haline dönüştürüldü. Görüntülerde Didymos asteroidinin ilerleyişi ve DART aracının Dimorphos uydusuna çarpma anında cismin parlaklaşması ve yüzeyinden çıkan kaya ve toz oluşumlar net bir şekilde görüldü.
11. Sonuçta Dünya için gezegensel savunma sisteminin ilk testinin bir parçası olarak NASA, bir uzay gemisini kasıtlı olarak bir asteroidle çarpıştırdı ve onu başarılı bir şekilde yönlendirdi. NASA’ya göre bu çarpışma, insanların bir gün tehlikeli bir asteroidi gezegenimizle feci bir çarpışma rotasından nasıl uzaklaştırabileceğine dair önemli bir örnek teşkil edecek.
12. Dünya’nın rotasına günün birinde büyük bir gök taşının girme ihtimali gerçekleşirse bu çalışmalardan elde edilen bilgiler kullanılacak. Asteroid takibi, tespiti ve gezegen koruma sistemleri NASA’nın ve partnerlerinin çok ciddiye aldığı bir durum.
13. NASA’nın bu deneyi güvenlik teknolojileri geliştiren küresel sektör için de bakış açısını farklı tehditlere karşı da değiştirmesi için yeni bir pencere sunuyor.
