Salgın günlerinde ihtiyaç duyulan temassız teslimatın gerçekleşmesini sağlayan dronelar sağlımızı korumamıza yardımcı olurken öte yandan terör saldırılarında da öne çıkabiliyor. Gelecekte drone teknolojileri hangi konumda olacak?
Dronelar, uzaktan kontrolle bağımsız olarak uçması için tasarlanmış insansız hava araçları olarak tanımlanabilir. Uçuşun GPS gibi takip cihazları tarafından desteklendiği ve havada belirli işlemlerin gerçekleştirilmesi için bilgisayar programlarının kullanıldığı drone teknolojilerinin kökleri 1960’lı yıllara kadar dayanıyor.
ABD hükümeti ve ordusu tarafından akıllı savaş cihazları kategorisi altında geliştirilmeye başlanan dronelar daha sonra Vietnam Savaşı sırasında, ABD ordusu tarafından aktif olarak gözetleme amacıyla kullanılan dronelar daha sonra 1982’deki Lübnan Savaşı’nda İsrail ordusu tarafından kullanıldı.
Gelişen teknolojiyle bugün dronelar farklı çözümlerde kullanılması amacıyla farklı şekillerde biçimlendirilerek karşımıza çıkıyor. Kayıp kişilerin tespitinde, 3B harita oluşturmada, peyzaj çalışmalarında, vahşi yaşamı koruma, boru hatları denetiminde, trafik izleme ve hava tahmininde, yangınla mücadele, tarım, fotoğrafçılık, video yapımı ve akademik projelerin sağlanması gibi geniş yelpazede kullanım alanına sahip olan dronelar insanlığa büyük fayda sağlıyor.
Yüksek irtifada uçabilmesini sağlamak amacıyla dronelar hafif malzemeden üretiliyor. Çoklu motor sistemiyle herhangi bir arıza durumunda dahi bağımsız biçimde güvenle uçabilen dronalar, uzaktan yer kontrol sistemleri tarafından Wi-Fi gibi radyo dalgaları kullanılarak destekleniyor. Droneların dönme hızları ve diğer hareket bilgileri jiroskop ve sensör teknolojileriyle bilgisayar algoritmalarına aktarılarak, aracın dengeli şekilde gezinmesi mümkün hale gelir.
Droneların sahip olduğu teknolojiler yanı sıra devam eden araştırmalarla insansız hava araçlarına yüksek teknolojili yeni yetenekler kazandırıldı. Örneğin DJI Mavic 2 Pro ve Mavic 2 Zoom modelleri, 6 yönlü engel tanıma sensörüyle çevreye ait 3B bir harita çıkararak droneların çarpışmasını önlüyor.
Droneların artan kullanım alanına karşı kanun sağlayıcıların uçuş güvenliğini artırmak ve kazaların önüne geçmek için uçuşa kapalı bölge ilan ettiği alanlar yeni jenerasyon dronelar, bu bölgelere yaklaşıldığında kullanıcılarına uyarı vererek yasalara uygun hareket edilmesini sağlıyor.
Günümüzde droneların çoğu Google Play ve Apple Store aracılığıyla erişilebilen mobil uygulamalar aracılığıyla uzaktan kumanda edilebiliyor. Ayrıca dronelara yerleştirilmiş video kameralar aracılığıyla gerçekleştirilen canlı yayın ile drone pilotları gerçek zamanlı olarak konuma bağlı olarak cihazın daha yükseğe ya da daha uzağa uçmasını kontrol altında tutabiliyor.
İşletmeler için yeni kullanım alanları
Yapılan son haberlere göre UPS ve Fedex gibi teslimat devleri yanı sıra Google ve Amazon gibi teknoloji firmaları da teslimat amacıyla kendi drone çözümlerini geliştirmeye odaklanmış durumda. Sosyal medya devi Facebook ise kırsal alanlara internetin ulaştırılması amacıyla drone teknolojileri odaklı bir çalışma yürütüyor.
Kullanım alanı süratle genişleyen IoT (nesnelerin interneti) teknolojileri de dronelar ile olan ortaklığını arttırmış durumda.Yerleşik IoT sensör ağlarıyla ile entegre Drone sistemleri ile tarım şirketleri toprak ve bitkilerin kontrolünü daha etkin gerçekleştirebiliyor, enerji şirketleri elektrik hatlarının durumunu kolaylıkla kontrol ediyor ve sigorta şirketleri mülklerin izlenimini gerçekleştirebiliyor. 2015 yılında Teksas’ın başkenti Austin’de 2015 yılında yapılan bir deneyde droneların kentin yerleşim ve iş alanlarında bulunan IoT ağlarını başarıyla tespit ettiği bir çalışma yapıldı.
Drone teknolojileri ölçüm ve tahmin çalışmalarında da önemli bir konumda bulunuyor. Mahsullerin, binaların ve dağların yüksekliğini ölçerek kayıt altına alabilen dronelar, hesaplamalar için lazer teknolojisiyle çalışan Lidar adlı uzaktan algılama teknolojilerini kullanıyor.
Hava kalitesini ölçme, belirli mikroorganizmaların veya atmosferik elementlerin varlığını kontrol etme konularında da dronelar güvenli olmayan ve erişimi güç alanlara uçabilir.
Güvenlik konusunda endişeler
Sahip olduğu tüm bu teknolojilerle görev aldığı endüstrilerde şirketlere değer katan dronelara olan rağbet artıyor ve drone pazarı süratle büyüyor. Ancak sağladığı faydalara paralel olarak sayıları hızla çoğalan dronelar bazı tehlikeleri de beraberinde getiriyor. Artan popülarite beraberinde drone teknolojileri gizlilik ve güvenlik konusunda endişelere sebep oluyor. Bu nedenle, insanlarla güvenli bir şekilde bir arada bulunmaları için alınması gereken önlemlerin değeri gittikçe artmakta.
Gökyüzünde süzülen ve işlerin yapılışına fayda sağlayan bu cihazlar kimi zaman evlerinde ve özel konumlarındaki bireylerin fotoğrafını çekmede kullanılabiliyor. Örneğin bir magazin dergisi olan Splash News drone aracılığıyla ünlülerin hayatlarından 200 fotoğraflık bir galeri oluşturarak kişisel gizlilik ve güvenlik konusunda ne gibi tehlikeler oluşabileceğini kanıtladı.
Daha endişe verici olan kullanım alanlarından birisi de droneların silah olarak kullanımı. Geleneksel silahlara kıyasla nispeten daha ucuz olabilen drone teknolojileri yine de çok daha yıkıcı sonuçlar doğurabiliyor. Tedarik edilmesi kolay ve kullanımı rahat olan teknoloji maalesef çekici bir kitle imha silahına dönüşebilir. Birleşmiş Milletler Silahsızlandırma Araştırmaları Enstitüsü tarafından 2017 yılında yapılan araştırma droneları askeriye için çekici kılan aynı özelliklerin silahlı droneların kötüye kullanmalarına sebep olabileceğini ortaya koyuyor.
Bir başka kötüye kullanımda droneların bir nevi uçan bilgisayarlar olmasından yola çıkan siber korsanlar bazı işletim sistemleri ve yazılımlara dronelar ile siber saldırıda bulunabilir. Dronelar özellikle kablosuz ağların çevresinde gezerek izinsiz giriş sağlanması ve kontrolün tamamen ele geçirilmesinde kolaylık sunabilir.
Başta Çin, İngiltere, Amerika ve Avrupa ülkeleri olmak üzere dünyanın dört bir yanında devletler droneların yanlış kullanımını önlemek için yasalar düzenleyerek caydırıcı cezalar vermeyi amaçlıyor.
Drone teknolojisi farklı alanlarda sağladıkları faydalar ve sunduğu kolaylıklarla tüm ülkelerde geniş çaplı biçimde kullanılıyor. GPS, Wi-Fi, sensör üniteleri, kamera eklentileri ve Lidar teknolojileriyle donatılmış dronelar öğrenmesi kolay programlama dilleri ve internette bulunan öğretici içeriklerşe acemilerin dahi etkin biçimde drone kullanmasını kolaylaştırabiliyor.
Kullanım alanı süratle artan drone teknolojileri karşısında kanun düzenleyiciler düşük maliyetli tespit sistemlerini geliştirilmesine teşvik etmeli ve drone teknolojilerini kötü amaçlı kullanan girişimlere karşı proaktif önlemler almalı.
