Sıkıcı ev işlerinden ve tekrarlayıp durduğunuz görevlerden bıktınız mı? O zaman bir robot yardımcıya ihtiyacınız var. Yapay zekâ konusundaki en yeni gelişmeleri inceliyoruz.
Robot yardımcılar insanların hem istek ve arzularına yanıt vermek hem de daha ciddi konularda insanlara destek olmak için tasarlanmış otonom mekanik hizmetçilerdir. Programlamaları belli düzeyde zekâ barındırır, böylece çevrelerine ve iletişim kurdukları insanlara uyum sağlayabilirler. Bu robotlar zekileştikçe kullanım olanakları artar. Uzmanlar kısa süre sonra bu robotları evlerimize davet edebileceğimizi söylüyorlar.
Neden bir robot yardımcı isteyelim?
İnsanlar her zaman işlerini daha kolay yapmanın yollarını aramıştır. Bu nedenle üreticiler yıllar boyunca günlük hayatımızda bize yardımcı olacak çeşitli cihazlar sundular. Robot yardımcılar ev işlerini, sosyal hayat ve işle ilişkili görevleri yürütmek için tasarlanıyor ve bizim hoşlanmadığımız bu sıkıcı işleri “sevmek” üzere yaratılmış olmalarının yanı sıra sürekli öğrenme halindeler. Belli bazı işlerde bizim başarabileceğimizden çok daha iyi sonuçlara ulaşabiliyorlar. Örneğin PR2 adlı robotun (bitly.com/pr2robot) işlevlerinden biri kirli çamaşırı ayıklamak. Böyle bir makineye sahip olmayı kim istemez?
Ne kadar faydalılar?
Çok. Üstelik devrim yaratma potansiyeline sahipler. Örneğin Danimarka’da yaşlı bakım evlerinin zeminlerini temizleyen robotlar ciddi bir tasarruf sağlayarak misafirlerin bakımıyla ilgilenecek daha fazla çalışanın işe alınmasını sağladı. ABD’de Tug adlı bir yardımcı robot San Francisco UCSF Tıp Merkezi’nde büyük işler başarıyor. Belleğinde yüklü harita
yardımıyla yemek ve diğer ihtiyaçların taşınmasında görev alıyor, aynı zamanda nazik ve kimsenin rahatını kaçırmıyor. Üç yıl önce Japon uzay ajansı JAXA tarafından üretilen Kirobo adlı yardımcı robot Uluslararası Uzay İstasyonu’nun Japon astronotu Koichi Wakata için stres giderici işlevi görüyordu. ABD’de Starwood otel zincirinde hizmet ekibi tarafından programlanan bir robot uşak, odanıza diş macunu, tuvalet kâğıdı gibi ihtiyaçları getiriyor.
Neye benziyorlar?
Robot yardımcının yaratıcısına bağlı. Bazıları tekerlekli kutular üstüne monte edilmiş ekranlardan ibaret ve bir yerden başka bir yere çeşitli malzemelerin taşınması için kullanılıyorlar.
Bazıları daha insana benzer şekilde tasarlanmış. Kafaları, kolları, bacakları ve gövdeleri olabiliyor. Örneğin Budgee, destek ihtiyacı duymadan eşyalarınızı arkanızdan taşıyan bir market arabası. Yuvarlak bir yüzü ve ışıklı kocaman gözleri var. Ancak üreticiler gittikçe bu robotları insanlara daha çok benzetmeye çalışıyorlar. Gerçekçi bir deri, saçlar ve derinliği olan gözler kullanılıyor. Kulağa itici gelse de gerçekçi görünen bu androidler günlük hayata girmeye başladı bile.
Bu ürkütücü android’ler nerede kullanılıyor?
Gerçekçi bir robot yardımcı görmek isterseniz Japonya’ya gidip Nagasaki’de bulunan Huis Ten Bosch lunaparkındaki Henn-na Hotel’i ziyaret etmeniz yeterli. Bu otelde insan davranışlarını göz kırpma, nefes alma hatta göz teması kurma derecesinde başarıyla taklit edebilen 10 android bulunuyor. Yanız değiller tabii ki. Toshiba da Mitsukoshi mağazasının Tokyo’daki Nihonbashi şubesinde müşterileri karşılayan Aiko Chihira isimli bir robot yaptı. Aiko konuştukça dudakları oynuyor, hatta Japon geleneklerine uygun şekilde selam da veriyor.
Robotlar nasıl çalışıyorlar?
Robotların hareketleri mühendislik ve mekanik dehası sayesinde mümkün oluyor ama bu robot yardımcıları asıl değerli kılan şey yapay zekâ. Bu, yalnızca insana benzeyenler için değil, tüm robot yardımcılar için geçerli. Son birkaç yılda bu alanda büyük adımlar atıldı. Google çalışanı Prof. Geoff Hinton’ın da aralarında bulunduğu yapay zekâ uzmanı bilim insanları robotların kolaylıkla insan benzeri mantığa ve akıl yürütmeye sahip olabileceklerine inanıyor.
Robot yardımcılarla konuşabilir miyiz?
Tabii ki. Robot yardımcı sektörünün en önemli hedeflerinden ,biri insanların doğal iletişim kurabilecekleri androidler üretmek. Siri, Google Asistan ve Cortana gibi örneklerden şimdiden görebileceğimiz gibi yazılım mühendisleri bundan çok da uzakta değil. Ancak robot yardımcıların tamamen sesli komutlarla yönetilebileceği, hatta siz emir vermeden önce istediklerinizi tahmin edebileceği öngörülüyor.
Yapay zeka çalışmaları hızla devam ediyor
Yapay zekâ konusunda çalışma yapan şirketlerden biri Alphabet (eski adıyla Google). Bu nedenle İngiliz yapay zekâ şirketi DeepMind’ı 400 milyon dolara satın aldı. Bilim dergisi Nature, Alphabet’ın geliştirdiği yapının Breakout, Video Pinball ve Space Invaders gibi klasik oyunlarda insanlarla yarışabilecek düzeyde olduğunu söylüyor. Tabii başkaları da var.Örneğin Claudico adlı yapay zekâ, profesyonel poker oyuncularını yenebiliyor.
Robotlar duyguları anlayabiliyor ve gösterebiliyor mu?
Robot yardımcılar davranışlarımızı öğrenerek duygusal durumumuzu tespit edebilecek noktada. Japonya’da 2014 yılında yaratılan insansı robot Pepper dünyanın ilk “duygu okuyabilen” robotu sayılıyor. Sensörleri, mikrofonu ve kameraları sayesinde konuşma değişikliklerini ve yüz ifadelerini algılayıp özel algoritmalarla insan duygularını hesaplayarak buna göre yanıt verebiliyor. İnsanların ancak robotlar bizi anlayıp belli oranda ihtiyaçlarımıza hassasiyet gösterecek düzeyde iletişim kurabildiklerinde robotları kabulleneceklerine inanılıyor. Bu yüzden uzmanların çalışmalarında odaklandıkları nokta bu.
Bu robotlardan hayat arkadaşı olur mu?
Abartmayalım. Evde çalışabilen çeşitli robot yardımcılar geliştirilmiş olsa da hiçbiri henüz tam insan formunda değil. Önceki yıl Keecker adlı bir robot uşak (www.keecker.com) Kickstarter’da 260 bin dolar para topladı. Kısa süre önce Persona Synthetics adlı firmanın çok gerçekçi bir robot yardımcısının televizyon reklamları yayımlandı. “Yalnızca bir ev aleti değil, bir yaşam tarzı” diyordu reklam. Ancak bu reklamın, Humans adlı yeni televizyon dizisi için bir reklam kampanyasından ibaret olduğu anlaşıldı. Dizide Synths adlı insansı robot yardımcıların popülerliği anlatılıyor.
Robotlar dünyayı ele geçirecek mi?
Bilimkurgu eserleri, robotların kontrolü ele geçirip insanları esaret altına alması konusunu sıklıkla işledi ve işlemeye devam ediyor. Ancak bu endişeleri gerçek dünya için taşıyanlar da var. Prof. Stephen Hawking kesinlikle endişesini dile getirdi ve robot yardımcıların, yapay zekâyla çalışan diğer makine ve sistemlerin “insan ırkının sonunu getirebileceğini” söyledi. Microsoft’un kurucusu Bill Gates de ona katılıyor. Reddit’te bir soru-cevap seansında “Ben de süper zekâ konusunda endişelenenler arasındayım.” diyen Gates, yapay zekânın orta vadede “endişe yaratacak kadar güçlü” olabileceğini belirtiyor. Ancak Microsoft Research yöneticisi Eric Horvitz, insanların bu tarz zekâlar üstündeki kontrolü kaybedeceğine inanmadığını söylüyor.
